Perły architektury

Modrzewiowy kościółek
w Średniej Wsi


Jadąc nad Jezioro Solińskie "Małą Obwodnicą
Bieszczadzką" z Leska do Polańczyka, turyści
przejeżdżają przez Średnią Wieś. Warto się tu
zatrzymać na chwilkę choćby po to, by zwie-
dzić stary, drewniany kościółek, który rzuca
się w oczy, gdy tylko zza wzgórza wyłonią się
pierwsze zabudowania naszej wioski. Jest on
unikalnym i jedynym tego typu zabytkiem w ca-
łych Bieszczadach.


Zabytkowe drewniane budowle sakralne w innych bieszczadzkich miejsco-wościach pierwotnie były cerkwiami i dopiero po II wojnie stały się kościo-łami katolickimi. Na ich tle kościółek w Średniej Wsi jest wyjątkowy, gdyż jako jedyny od początku był świątynią należącą do obrządku zachodnie-go.

Powstał on w drugiej połowie XVI w. jako kaplica dworska rodziny Balów, którzy byli ówczesnymi właścicielami Średniej Wsi. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1607 r. Powtórnie uposażyła go Katarzyna z Oraczewskich Balowa w 1727 r. Na szczególną uwagę zasługują ufun-dowane przez nią przepiękne późnobarokowe ołtarze wykonane przez kro-śnieńskich snycerzy, a także ciekawa polichromia wewnętrznych ścian świątyni oraz podwieszony chór muzyczny, na którym namalowano różne instrumenty muzyczne.

W ołtarzu głównym umieszczono pochodzący z XVIII w. obraz Matki Bo-skiej z Dzieciątkiem podającym jej jabłko. W ołtarzu z lewej strony widnie-je obraz św. Stanisława biskupa, a z prawej - św. Katarzyny. Wszystkie trzy ołtarze ozdobione są złoconymi kolumnami, motywami kwiatów i fi-gurkami aniołków (na ołtarzach bocznych są to typowe barokowe putta w postaci nagich uskrzydlonych dzieci), a także rzeźbami świętych (po bo-kach ołtarza głównego ustawiono figury św. Piotra i św. Jana Chrzciciela).

Zabytkowa część kościoła składa się z prezbiterium i jednej prostokątnej nawy. W obu tych częściach na sufitach umieszczono iluzjonistyczne pla-fony, tak charakterystyczne dla budowli barokowych. Plafon nad prezbite-rium przedstawia Ducha Świętego pod postacią gołębicy unoszącego się wśród obłoków, natomiast plafon nad nawą jest nieco większy i przedsta-wia Oko Opatrzności także wśród obłoków z główkami aniołków.

W latach 1959-68 kościół został gruntownie wyremontowany: wymieniono belki, odrestaurowano malowidła ścienne, wykonano stolarkę okienną, a dach pokryto gontem.

Dawne oryginalne wejście w kształcie tzw. oślego grzbietu, pochodzące z XVI w., obecnie znajduje się w środku kościoła, gdyż w 1983 r. dobudo-wano w tym miejscu wieżę. W tym też okresie wycięto otaczające kościół potężne stare dęby, istniała bowiem obawa, że mogą uszkodzić zabytek. Kolejną zmianą w bryle budowli było dobudowanie w latach 90-tych drugiej większej zakrystii.

Nieliczni wiedzą o tym, że wewnątrz kościoła zobaczyć można płaskorze-źby wykonane przez znanego artystę bieszczadzkiego Jędrka Wasilew-skiego - Połoninę. Są to stacje drogi krzyżowej umieszczone w nawie i "Ostatnia wieczerza" w dobudowanej dzwonnicy.

Dziś, z uwagi na rosnącą liczbę mieszkańców wioski, którym podczas większych świąt trudno zmieścić się w małej świątyni, rozpoczęto budo-wę nowego, znacznie większego, murowanego kościoła.



Barokowe ołtarze


Powrót